"Van circulariteit naar recyclebeleid", blog Biense Dijkstra

Er is een enorme behoefte aan betaalbare woningen die op korte termijn gerealiseerd moeten worden. De markt heeft zich omgekeerd evenredig ontwikkeld als een steeds kostbaarder instrument om dit volume gerealiseerd te krijgen. Daar zijn diverse oorzaken voor aan te wijzen, maar feit is dat de bouwkosten sterk zijn gestegen, net als de rentes, waardoor het geld om te realiseren ook duur is geworden. We zien veel woningbouwprojecten sneuvelen op financiële haalbaarheid. De vraag is dan aan welke knoppen je kunt draaien om de markt weer in evenwicht te brengen. Afgelopen week zag ik een oproep van Faissal Boulakjar van D66 om kleiner te bouwen en daarmee de betaalbaarheid terug te brengen. Beter een kleine woning dan geen woning. Maar dan kom je in de wereld van rekenwaardes per m2. Hoe groter je bouwt, hoe lager de rekenwaarde, of het nou de BENG is of de MPG. Kortom: we bouwen kleinere woningen met minder materiaal, maar worden toch afgestraft in de rekenmodellen.

Bouwen we dan alleen voor de MPG? Nee, dat hebben we wel afgeleerd. Het gaat ons om werkelijke CO₂-impact. Zorgen dat we woningen kunnen bouwen die ons dichter bij een 1,5 graad opwarming houden, in plaats van het klimaatprobleem nog verder verslechteren. Maar zolang wij mensen moeten blijven overtuigen van de gebreken in de MPG komen we met beide crisissen niet verder.

Dat is probleem nummer twee, want zolang beton nog zo goed scoort als zogenaamd herbruikbaar product en hout nog steeds theoretisch wordt verbrand schieten we met deze pruts MPG geen drol op. Sterker nog; als we met hennep (een nu nog te duur circulair isolatieproduct) isoleren in plaats van met glaswol dan levert dat in die vreselijke MPG geen enkel voordeel op.

Probleem nummer drie, de betaalbaarheid van echte biobased bouwproducten is zeker in deze fase van ontwikkeling nog een kostenverhogend aspect. Met hout gaat het gelukkig de goede kant weer op, maar dat maakt voor de MPG toch geen verschil. En laat die betaalbaarheid nou net het grote probleem zijn, ook voor de corporaties.

Er is dus afgezien van de intrinsieke motivatie nauwelijks een prikkel om echt duurzaam te bouwen, want dat is te duur en levert in de MPG nauwelijks voordelen op. Sterker nog, in de meeste gevallen boer je achteruit als je biobased gaat realiseren. Zolang die prikkel ontbreekt en er niet snel een substantiële bijdrage komt voor écht circulair bouwen, dan blijven we doorgaan met het verkopen van circulariekoek. We hebben het veel vaker gezegd. Circulariteit is een prachtig modewoord maar wordt veel te vaak misbruikt voor iets dat hooguit recycling zou mogen heten. Waar op zich natuurlijk niks mis mee is, het is een fantastische eerste stap om materialen en componenten her te gebruiken.

Ons voorstel is dan ook om recyclebare componenten uit gebouwen anders te waarderen en niet over bijvoorbeeld 50 jaar het hele gebouw tot 0 af te schrijven, om dit vervolgens te moeten slopen. Ga bijvoorbeeld uit van 20% restwaarde bij de demontage van de geprefabriceerde componenten en ontwerp daar dan ook mee.

Circulariteit is te complex en wordt door velen nog niet begrepen. Het is een acquisitiewoord geworden en daarmee steeds vaker inhoudsloos. Laten we beginnen met recyclen en de waarde die daarbij resteert ook daadwerkelijk in de businesscase verwerken. Anders blijven we wachten op de aanpassing van de huidige uiterst complexe systemen.